Diz Osteoartritinde Rehabilitasyonun Etkinliği: Ağ Meta-Analizlere Yönelik Bir Kapsamlı Derleme

Giriş

Diz osteoartriti (OA), fonksiyon kaybı ve yaşam kalitesinde düşüşe neden olan, yaşla birlikte görülme sıklığı artan bir dejeneratif eklem hastalığıdır. Rehabilitasyon yaklaşımları, farmakolojik olmayan tedavilerin merkezinde yer alır. Ancak, uygulanan farklı yöntemlerin göreli etkinliğini ortaya koyan doğrudan karşılaştırmalı çalışmalar sınırlıdır. Bu nedenle, farklı müdahaleleri bir arada değerlendirebilen ağ meta-analizlerine dayalı kanıtların bütüncül bir yaklaşımla incelenmesi klinik karar verme süreci için kritik öneme sahiptir.

Amaç

Bu kapsamlı derleme, diz osteoartriti olan bireylerde uygulanan rehabilitasyon yaklaşımlarının etkinliğini değerlendiren ağ meta-analizlerini incelemeyi amaçlamıştır. Hedef, hangi müdahalelerin klinik olarak daha etkili olduğunu ortaya koymak ve literatürdeki araştırma boşluklarını belirlemektir.

Sonuçlar

Çalışmada toplam 14 ağ meta-analizi değerlendirilmiştir. Analiz edilen veriler, 38’in üzerinde müdahaleyi kapsamaktadır.
Karada yapılan egzersizler, hem ağrının azaltılmasında hem de fonksiyonun iyileştirilmesinde en etkili yöntemlerden biri olarak öne çıkmıştır. Bunun yanı sıra:

• Su içi egzersizler, özellikle ileri düzey ağrısı olan veya kilo problemi nedeniyle yük taşıması sınırlı olan bireyler için iyi tolere edilen bir seçenektir.

• Eğitim temelli programlar, hastalık yönetimi ve semptom kontrolüne katkı sağlasa da klinik etki büyüklüğü sınırlı bulunmuştur.

• Kombine müdahaleler (örneğin egzersiz + eğitim), tek başına uygulananlara kıyasla daha güçlü ve sürdürülebilir sonuçlar sağlamıştır.

Bununla birlikte, çalışmaların çoğunda metodolojik heterojenite gözlenmiştir. Kanıt kalitesi genellikle orta düzeyde olup, ileriye dönük daha yüksek kaliteli karşılaştırmalı çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır.

Klinik Çıkarımlar

Diz osteoartritinin konservatif yönetiminde egzersiz temelli yaklaşımlar öncelikli olarak düşünülmelidir. Uygulanacak müdahalenin tipi, hastanın semptom şiddeti, fiziksel kapasitesi ve eşlik eden koşulları göz önünde bulundurularak bireyselleştirilmelidir. Su içi egzersiz gibi düşük yüklemeli yöntemler, özellikle erken dönemde egzersize toleransı düşük bireylerde tercih edilebilir.

Kombine yaklaşımlar, eğitimin motivasyonel etkisiyle birlikte egzersiz uyumunu artırabilir ve daha etkili sonuçlar doğurabilir. Bu nedenle multidisipliner, hastaya özel planlanmış ve sürdürülebilir rehabilitasyon programlarının tercih edilmesi önerilir. Kanıta dayalı klinik uygulamalarda, bu derlemede sunulan veriler önemli bir yol gösterici olabilir.

Kaynak: Kitagawa, T., Denda, T., Okuyama, W., Miyachi, R., & Nakamura, K. (2024). Effectiveness of rehabilitation for osteoarthritis of the knee: a scoping review of network meta-analyses. Cureus, 16(4)